Συνέχισε να καταλαμβάνει το κάστρο του Stirling, και η Σκωτία ήταν, για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, σχεδόν απαλλαγμένη από τις αγγλικές δυνάμεις κατοχής. Τον Οκτώβριο, ο Γουάλας εισέβαλε στη βόρεια Αγγλία και κατέστρεψε τις κομητείες Νορθάμπερλαντ και Κάμπερλαντ, αλλά οι ασυνήθιστα βάναυσες τακτικές μάχης του (φέρεται να ξεσκέπασε έναν νεκρό Άγγλο στρατιώτη και κράτησε το δέρμα του ως τρόπαιο) το μόνο που έκανε ήταν να ανταγωνιστεί ακόμη περισσότερο τους Άγγλους.

​

Όταν ο Wallace επέστρεψε στη Σκωτία τον Δεκέμβριο του 1297, ανακηρύχθηκε ιππότης και ανακηρύχθηκε φύλακας του βασιλείου, κυβερνώντας στο όνομα του έκπτωτου βασιλιά. Αλλά τρεις μήνες αργότερα, ο Έντουαρντ επέστρεψε στην Αγγλία και τέσσερις μήνες μετά, τον Ιούλιο, εισέβαλε ξανά στη Σκωτία. Στις 22 Ιουλίου, τα στρατεύματα του Γουάλας υπέστησαν ήττα στη Μάχη του Φάλκερκ και αμέσως μετά, η στρατιωτική του φήμη καταστράφηκε και παραιτήθηκε από την κηδεμονία του. Ο Wallace στη συνέχεια υπηρέτησε ως διπλωμάτης και το 1299, προσπάθησε να συγκεντρώσει γαλλική υποστήριξη για την εξέγερση της Σκωτίας. Ήταν για λίγο επιτυχημένος, αλλά οι Γάλλοι τελικά στράφηκαν εναντίον των Σκωτσέζων και οι Σκωτσέζοι ηγέτες συνθηκολόγησαν με τους Άγγλους και αναγνώρισαν τον Εδουάρδο ως βασιλιά τους το 1304.

​

Σύλληψη και εκτέλεση

Απρόθυμος να συμβιβαστεί, ο Wallace αρνήθηκε να υποταχθεί στην αγγλική κυριαρχία και οι άνδρες του Εδουάρδου τον καταδίωξαν μέχρι τις 5 Αυγούστου 1305, όταν τον συνέλαβαν και τον συνέλαβαν κοντά στη Γλασκώβη. Μεταφέρθηκε στο Λονδίνο και καταδικάστηκε ως προδότης του βασιλιά και κρεμάστηκε, ξεκοιλιάστηκε, αποκεφαλίστηκε και τον έκοψαν. Θεωρήθηκε από τους Σκωτσέζους ως μάρτυρας και ως σύμβολο του αγώνα για ανεξαρτησία, και οι προσπάθειές του συνεχίστηκαν μετά τον θάνατό του. Η Σκωτία κέρδισε την ανεξαρτησία της περίπου 23 χρόνια μετά την εκτέλεση του Γουάλας, με τη Συνθήκη του Εδιμβούργου το 1328, και ο Γουάλας από τότε μνημονεύεται ως ένας από τους μεγαλύτερους ήρωες της Σκωτίας.